Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là một rối loạn rất phổ biến, đề cập đến các tình trạng tích tụ chất béo dư thừa trong gan ở những người uống ít hoặc không uống rượu. Dạng phổ biến nhất của NAFLD là một bệnh ít nghiêm trọng, gọi là gan nhiễm mỡ, tình trạng tích tụ chất béo trong tế bào gan.
Mặc dù có chất béo trong gan là không bình thường, nhưng bản thân nó có thể không gây hại cho gan. Một nhóm nhỏ những người bị NAFLD có thể nghiêm trọng hơn gọi là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (non-alcoholic steatohepatitis – NASH). Trong NASH, sự tích tụ chất béo có liên quan đến viêm tế bào gan và mức độ sẹo thay đổi.
NASH là một tình trạng có thể dẫn đến sẹo ở gan và xơ gan nghiêm trọng. Xơ gan xảy ra khi gan tổn thương đáng kể dai dẳng và các tế bào gan dần được thay thế bằng mô sẹo, dẫn đến việc gan không thể hoạt động bình thường. Một số bệnh nhân bị xơ gan có thể cần ghép gan (phẫu thuật để loại bỏ gan bị tổn thương và thay thế bằng gan mới).
TRIỆU CHỨNG
Phần lớn bệnh nhân NAFLD không có triệu chứng và thăm khám bình thường. Trẻ em có thể biểu hiện các triệu chứng như đau bụng, ở giữa hoặc phần trên bên phải của bụng, và đôi khi có mệt mỏi. Tuy nhiên, các nguyên nhân khác của đau bụng và mệt mỏi nên được xem xét. Khi khám gan, gan có thể hơi to nhẹ, một số trẻ có thể có mảng da sẫm màu (acanthosis nigricans) phổ biến nhất ở cổ và vùng dưới cánh tay.
NGUYÊN NHÂN CỦA NAFLD / NASH
NAFLD là một phần của hội chứng chuyển hóa đặc trưng bởi bệnh đái tháo đường, hoặc tiền đái tháo đường (đề kháng insulin), thừa cân hoặc béo phì, tăng lipid máu như cholesterol và triglyceride, cũng như tăng huyết áp. Không phải bệnh nhân nào cũng đều có các biểu hiện của hội chứng chuyển hóa. Có ít hiểu biết về những nguyên nhân gây phát triển NASH. Các nhà nghiên cứu đang tập trung vào một số yếu tố có thể góp phần làm phát triển NASH. Bao gồm:
- Stress oxy hóa (mất cân bằng giữa các chất tiền oxy hóa và chống oxy hóa dẫn đến tổn thương tế bào gan).
- Sự sản xuất và giải phóng các protein gây viêm (cytokine) bởi các tế bào viêm, tế bào gan hoặc tế bào mỡ của bệnh nhân.
- Hoại tử và chết tế bào gan, được gọi là apoptosis (chết theo chương trình).
- Viêm và thâm nhiễm mô mỡ bởi các tế bào bạch cầu.
- Hệ vi khuẩn đường ruột có thể đóng vai trò trong viêm gan.
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ
NAFLD là một rối loạn rất phổ biến ảnh hưởng và có thể ảnh hưởng đến 1/3 đến 1/5 người lớn và khoảng 1/10 trẻ em ở Hoa Kỳ. Béo phì được cho là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra thâm nhiễm mỡ ở gan. Một số chuyên gia ước tính rằng khoảng 2/3 người trưởng thành béo phì và ½ trẻ béo phì có thể bị gan nhiễm mỡ. Khoảng 2-5% người Mỹ trưởng thành và lên đến 20% những người béo phì có thể bị NASH. Số trẻ em bị NASH không được biết đến. Sự hiện diện của đái tháo đường type 2 và các tình trạng khác liên quan đến đề kháng insulin, chẳng hạn như hội chứng buồng trứng đa nang là các yếu tố nguy cơ cho sự phát triển của gan nhiễm mỡ và NASH.
TẦM SOÁT VÀ CHẨN ĐOÁN
Siêu âm là phương pháp chẩn đoán phổ biến
Chẩn đoán NAFLD thường được nghi ngờ ở người thừa cân hoặc béo phì, những người có tăng men gan nhẹ hoặc được phát hiện tình cờ khi siêu âm bụng hoặc CT scan. Một số chuyên gia khuyến cáo rằng mọi trẻ em hoặc thanh thiếu niên béo phì nên được kiểm tra men gan. Tuy nhiên NAFLD có thể hiện diện ngay khi các xét nghiệm máu bình thường.
Chẩn đoán NAFLD được xác nhận bằng hình ảnh, phổ biến nhất là siêu âm gan, cho thấy hình ảnh gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ cũng có thể là do uống rượu quá nhiều, một số loại thuốc, viêm gan virut, bệnh gan tự miễn và bệnh gan chuyển hóa hoặc di truyền. Những vấn đề này cần được loại trừ là nguyên nhân của bệnh gan nhiễm mỡ để xác định chẩn đoán NAFLD.
Hiện tại, cách duy nhất đáng tin cậy để biết liệu một người có NASH hay gan nhiễm mỡ đơn giản là sinh thiết gan. Sinh thiết gan cung cấp thông tin cần thiết liên quan đến mức độ sẹo trong gan, điều này sẽ không rõ ràng khi xét nghiệm máu, siêu âm hoặc chụp CT scan đơn thuần.
ĐIỀU TRỊ NAFLD / NASH
Một vài nghiên cứu cho thấy giảm cân có thể liên quan đến hồi phục gan nhiễm mỡ. Do đó, các khuyến nghị quan trọng nhất cho những người bị gan nhiễm mỡ là giảm cân nếu họ thừa cân hoặc béo phì, tăng cường hoạt động thể chất, tuân thủ chế độ ăn uống cân bằng, tránh uống rượu và các loại thuốc không cần thiết.
Bằng chứng mới cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải (Mediterranean diet – giàu axit béo không bão hòa đơn) có thể có lợi hơn chế độ ăn ít chất béo. Uống cà phê dường như làm giảm nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ trong các nghiên cứu đoàn hệ lớn. Ở những bệnh nhân mắc NASH, dạng NAFLD nặng hơn, những khuyến nghị tương tự này có thể hữu ích.
Điều quan trọng là kiểm soát đái tháo đường và điều trị tăng cholesterol thích hợp. Các thử nghiệm gần đây ở người lớn và trẻ em đã chỉ ra rằng vitamin E (chất chống oxy hóa) có thể giúp cải thiện NASH ở bệnh nhân không mắc đái tháo đường. Các chiến lược hiện đang được đánh giá bao gồm:
- Giảm cân (ăn kiêng + tập thể dục, thuốc men, phẫu thuật).
- Thuốc giảm lipid máu.
- Thuốc tăng nhạy cảm với insuline.
- Giảm viêm gan bằng cách sử dụng thuốc chống oxy hóa, thuốc chống chết theo chương trình và thuốc chống cytokine.
Tham khảo:
https://gi.org/topics/fatty-liver-disease-nafld/#tabs2.
Ý kiến bạn đọc