Các ung thư thường gặp tại Việt Nam
Ung thư là một trong các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Ước tính mỗi năm có 100.000 – 150.000 trường hợp mới mắc và khoảng 75.000 trường hợp tử vong do ung thư tại Việt Nam. Tổ chức y tế thế giới WHO khuyến cáo rằng từ năm 2010 trở đi, tai Việt Nam, mỗi năm có thể có đến 200.000 trường hợp mới mắc và sẽ có khoảng 100.000 ca tử vong do ung thư.
Các loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới là phổi, gan, đại trực tràng, dạ dày, vòm họng, thực quản, tiền liệt tuyến, máu và khoang miệng. Ở nữ giới, các loại ung thư thường gặp là: vú, cổ tử cung, đại trực tràng, phế quản phổi, tuyến giáp, buồng trứng, gan, dạ dày, thân tử cung và da.
Nguồn: BVUB TPHCM
Nguyên nhân và nguy cơ ung thư
Về mặt bệnh học, ung thư là sự tăng sinh không kiểm soát và nhanh chóng của tế bào mắc bệnh. Các tế bào ác tính có thể xâm lấn tại chổ, hay theo dòng máu và bạch huyết di căn đến mô khác của cơ thể.
Ung thư không có nguyên nhân rõ ràng. Nó là hậu quả của sự tương tác giữa yếu tố di truyền, môi trường sống và những thói quen của bệnh nhân.
Một số khiếm khuyết về di truyền có thể gây ung thư. Đột biến ở gene BRCA1 và BRCA2 liên quan đến tăng nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng. Các khối u của các cơ quan nội tiết trong bệnh đa u tuyến nội tiết (multiple endocrine neoplasia: MEN thể 1, 2a, 2b). Bệnh polype tuyến gia đình là một đột biến di truyền trong gene APC dẫn đến phát triển sớm ung thư đại tràng. U nguyên bào võng mạc trẻ em là ung thư di truyền. Nhìn chung, nếu một người có người thân trực hệ (cha, mẹ, anh chị em ruột) mắc bệnh ung thư thì người đó sẽ có nguy cơ mắc ung thư cao hơn so với người bình thường.
Môi trường sống và các thói quen sinh hoạt làm ảnh hưởng đến khả năng sinh ung của gen. Môi trường sống độc hại, như tiếp xúc nhiều với khói bụi, hóa chất; nguồn nước bị ô nhiễm; sử dụng những thực phẩm có chứa các chất gây ung thư…, là những nguy cơ gây hoạt hóa các gen sinh ung thư. Một số thói quen như hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn đồ sống, quam hệ tình dục không an toàn… cũng góp phần vào quá trình đó.
Ngoài ra một số bệnh lý gây suy giảm miễn dịch như đái tháo đường type 2, viêm gan siêu vi B, siêu vi C, nhiễm HPV (human papilloma virus), nhiễm H. pylori (helicobacter pylori)… có liên quan đến một số bệnh ung thư.
Các dấu hiệu cảnh báo ung thư
Ung thư là bệnh lý nguy hiểm, phát hiện sớm bệnh là yếu tố tiên quyết cho thành công trong điều trị. Rất tiếc, ở nước ta, phần lớn ung thư chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn, nguyên nhân một phần do triệu chứng bệnh thường âm thầm, rất khó phát hiện.
Nguồn: Khoahoc.tv
Sau đây là một số triệu chứng sớm cảnh báo ung thư:
- Thay đổi ở vú. Mảng hay khối chắc ở vú hay dưới cánh tay; Núm vú thay đổi hoặc chảy dịch; Da bị ngứa, đỏ, đóng vẩy, lỏm vào hoặc nhăn nhúm.
- Thay đổi ở ruột. Đi tiêu ra máu; thay đổi thói quen đi tiêu.
- Ho hoặc khàn giọng dai dẳng.
- Chảy máu hay bầm tím bất thường.
- Thay đổi đường tiểu. Tiểu đau, nhiều lần, tiểu khó, tiểu ra máu.
- Vấn đề ăn uống. Đau sau ăn, nuốt khó, thấy có khối ở bụng, giảm cảm giác ngon miệng.
- Mệt mỏi, uể oải.
- Sốt nhẹ, đổ mồ hôi trộm không rõ lý do.
- Thay đổi ở miệng. Một mảng trắng hoặc đỏ trên lưỡi hoặc trong miệng; Chảy máu, đau hoặc tê ở môi hoặc miệng.
- Thay đổi ở da. Nốt ruồi ở da chảy máu hoặc thành vẩy; mụn cóc mới hay cũ nhưng thay đổi hình dạng; vết thương khó lành; vàng da, vàng mắt.
- Sưng phù hoặc u cục ở bất cứ đâu như ở cổ, nách, thượng vị và háng.
- Vấn đề tâm thần kinh. Đau đàu, co giật, thay đổi tầm nhìn, thay đổi thính giác, méo mặt.
- Sụt cân không rõ lý do.
Các phương pháp chẩn đoán
Khi có bất kỳ một triệu chứng cảnh báo nào, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ mắc ung thư: gia đình có người mắc bệnh, hút thuốc lá... bạn nên đến các đơn vị y tế có khả năng chẩn đoán ung thư để được kiểm tra.
Xét nghiệm máu cơ bản
Là những xét nghiệm đánh giá các chức năng sống cơ bản của cơ thể. Khi có bệnh, các chức năng này sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều, dựa vào đó bác sĩ sẽ có những định hướng cho chẩn đoán.
Xét nghiệm bao gồm: Công thức máu, chức năng thận, đường huyết, chức năng gan, bilan lipid máu, viêm gan B, C.
Chẩn đoán hình ảnh
Những kỹ thuật hình ảnh học là phương tiện chính để phát hiện ung thư cũng như đánh giá di căn.
X-quang, siêu âm là những kỹ thuật đơn giản, rẻ tiền được chỉ định đầu tiên để chẩn đoán.
Nếu siêu âm, X-quang nghi ngờ cao, bệnh nhân có thể được chỉ định các kỹ thuật cao hơn như nội soi tiêu hóa, chụp cắt lớp vi tính (CT scan), cộng hưởng từ (MRI), nhũ ảnh…
Tumor marker
Là các chất chỉ điểm khối u, giúp phát hiện sớm nguy cơ ngay cả khi chưa xuất hiện khối u trên hình ảnh học.
Tumor marker khá nhạy và đặc hiệu cho vị trí khối u do đó hổ trợ cho hình ảnh học được chính xác hơn.
Các gói tầm soát ung thư tại PKĐK Thiện Mỹ
.JPG)
Tài liệu tham khảo
- Chương trình tầm soát ung thư, PKĐK Thiện Mỹ.
- https://www.cancer.gov.
- Xét nghiệm chuyên đề ung thu, BV Đại học y dược TPHCM
Ý kiến bạn đọc